အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာဘာလဲ
by Bo K Nyein on Wednesday, June 6, 2012 at 7:49am ·
အပိုင္း(၂)
အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာဘာလဲ
တကယ္ေတာ႔ အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာက စီးပြားေရး စနစ္သက္သက္သာျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ မဟုတ္ပါ။ စစ္ၾကီးအျပီး လြပ္လပ္တဲ႔ ကမၻာမွာ တနည္းအားျဖင္႔ အေနာက္ဖက္ျခမ္းလို ေခၚၾကတဲ႔ ႏုိင္ငံ ေတြမွာ အစိုးရကို ျပည္သူလူထု ကေရြးခ်ယ္တဲ႔ လစ္ဖရယ္ ဒီမိုကေရစီ ကိုျပန္လည္က်င္႔သံုးလာၾကျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္စနစ္ကို ျပန္လည္အေကာင္အထည္ေဖၚလာၾကပါတယ္။
ဥေရာပကႏုိင္ငံေတြထူေထာင္ဖို႔ မာရွယ္ပလင္ (Marshall Plan) ကိုအေမရိကန္ေငြ နဲ႔စတင္ အေကာင္ အထည္ေဖၚလာၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမက္ကာသာက ဦးေဆာင္ျပီး ဂ်ပန္ႏို္င္ငံရဲ႔ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုဥပေဒအသစ္ပိုေရးဆြဲျပီး ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။
ဆိုဗီယက္ေတြစိုးမိုးထားတဲ႔ အေရွ႔ဥေရာပမွာေတာ႔ ဆိုဗီယက္ပံုသ႑န္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအသီးသီး ေပၚ ေပါက္လာၾကရာ အဂၤလိပ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ခ်ာခ်ီက (သံမဏိ) လိုက္ကာ Iron Curtain ဆိုျပီး သမုတ္ခဲ႔ ပါတယ္။
ဒါေၾကာင္႔ စစ္ျပီးကာလမွာ ကမၻာၾကီးဟာ ႏို္င္ငံေရးအရ ဒီမိုကေရစီက်င္႔သံုးျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္ စနစ္ကို ေဖၚေဆာင္တဲ႔ အေနာက္အုပ္စု နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအရ ပစၥည္းမဲ႔အာဏါရွင္စနစ္ကိုထူ ေထာင္ျပီး သကာလ စီးပြားေရးအရ မာ႔က္စ္၏ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ ကိုေဖၚေဆာင္ေသာ အေရွ႔ အုပ္စုဆိုျပီး ကမၻာ႔ႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းအသစ္ေပၚေပါက္ခဲ႔ရပါတယ္။
ဒီမွာ စာဖတ္သူမ်ားကို သတိျပဳေစခ်င္တာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာက လြပ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ခြင္႔နဲ႔ အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္က လြပ္လပ္စြာ ေရာင္း/၀ယ္ ခြင္႔ရွိတာေၾကာင္႔ (လြပ္လပ္မႈ) ကိုအရင္းတည္ပါတယ္။
ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကေတာ႔ ႏို္င္ငံေရးအရ အာဏါရွင္စနစ္ကို အေျခခံျပီး ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ဆို တာ ကလည္း အားလံုးကိုထိန္းခ်ဳပ္တဲ႔ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ကိုအေျခခံၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတေန႔မွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က်ဆံုးသြားရာတာ ဒီ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ေၾကာင္႔ပဲဆိုတာကိုသိျမင္ေစခ်င္ ပါတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာ (လြပ္လပ္ခြင္႔) ရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ (မွ်တမႈ) (Fair) ျဖစ္ျပီလို႔မဆိုႏုိင္ပါ။
အရင္းရွင္ စနစ္ဟာ စီိးပြားေရးစနစ္ သက္သက္ျဖစ္တာေၾကာင္႔ (မွ်တျခင္း) ဟာ ၎ရဲ႔ တာ၀န္မဟုတ္ပါ။
(မွ်တျခင္း) ဟာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ မွာသာတာ၀န္ရွိပါတယ္။
ဒါဆိုအရင္းရွင္စနစ္ရဲ႔ရည္မွန္းခ်က္ကဘာလဲဆိုရင္ Wealth Creationလို႔ဆိုတဲ႔ (ခ်မ္းသာမႈကိုေဖၚထုတ္) ျခင္းသာျဖစ္တယ္။
တနည္းအားျဖင္႔ မွ်တမႈကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေဖၚေဆာင္တဲ႔ Wealth Distribution ခ်မ္းသာမႈ ကို (ေ၀ျဖန္႔) ျခင္းလည္း မဟုတ္ပါ။
အမ်ားစု က Wealth Creation နဲ႔ Wealth Distribution ကိုေရာေနၾကတဲ႔အတြက္ အရင္းရွင္စနစ္ကို ဖိေ၀ဖန္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကမွ Wealth Distribution ကိုဦးတည္ပါတယ္။
ဒီလိုဆိုလို႔ အရင္းရွင္စနစ္သည္ တရားပါသလားဟုေမးလာလွ်င္ လံုး၀ (မတရား) ပါ။ အရင္းရွင္စနစ္ တြင္ (ေငြ) သည္သာအဓိကျဖစ္၍ (အျမတ္)ရရွိေရးသည္၎၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သျဖင္႔ မည္သို႔မွ မွ်တမႈကို ဦးမတည္ႏုိင္ပါ။
တဖက္ကၾကည္႔ရင္ မွ်တမႈ မရွိတဲ႔ စနစ္ၾကီးကို ဘာေၾကာင္႔ လက္ခံက်င္႕သံုးေနၾကရတာလဲ လို႔ေမး စရာ ရွိပါတယ္။
အေျဖကရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးပါ။ ေမြးကတည္းကိုက လူသားေတြဟာ သာတူညီမွ် ေမြးလာၾက သည္မွ မဟုတ္တာ။
ဥါဏ္ေကာင္းသူမ်ားပါလာသလို၊ ဥါဏ္နဲ - ဥါဏ္ထိုင္း သူမ်ားလည္းပါလာသည္။ စိတ္ေကာင္း ရွိ သူမ်ား ရွိသလို၊ စိတ္ပုတ္သူမ်ားကလည္းမရွား။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာသူမ်ားရွိသလို၊ ရုပ္ဆိုးသူမ်ားကလည္း အနႏၵ။ လူေတာ္မ်ားရွိသလို၊ လူညံ႔မ်ားလည္းရွိသည္။ ေနာက္ဆံုး သဘာ၀မွာပင္ မက္တာ (Matter) ျဒပ္ထု ရွိသလို ၎၏ဆန္႔က်င္ဖက္ အင္တီမက္တာ (Anti Matter) လည္းရွိျပန္သည္။
ထို႔ေၾကာင္႔သဘာ၀ ကိုဆန္႔က်င္၍မရ၊ သဘာ၀အတြင္း အမွ်တဆံုး၊ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ႏိုင္ေအာင္သာ က်ိဳးစားၾကရမည္။လြပ္လပ္ျပီဆိုျပီး ကိုယ္မုန္းသည္႔သူကိုသြားသတ္၍မရ၊၊ လူုသတ္မႈႏွင္႔အဖမ္းခံ ရမည္။
ေက်ာက္ေခတ္ကကဲ႔သို႔ မိမိႏွစ္သက္ရာ အမ်ိဳးသမီးကို အိမ္သို႔ဆြဲလာလို႔မရ။ မႈဒိန္းမႈႏွင္႔ အဖမ္္းခံရမည္။ ဒီမိုကေရစီအရလြပ္လပ္သည္ဆိုရာတြင္ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွသာ လြပ္လပ္ခြင္႔ရွိသည္ပါ။
လူ႔ေဘာင္က်င္႔၀တ္ေတြကို လူ႔ေဘာင္အဖြဲအစည္းေတြက သတ္မွတ္ၾက၍ လူထုကိုကိုယ္စားျပဳသူ အမတ္မင္းေတြက လႊတ္ေတာ္မွာ ဥပေဒျပဳကာ တရား၀င္မႈကိုဖန္ထီးၾကရပါသည္။
ထို႔နည္းတူစြာ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ တြင္လည္း မွ်တမႈအတြက္ တရား၀င္မႈ တရားမ၀င္မႈ ကို ဥပေဒ နဲ႔ပဲ ေဘာင္ခတ္ ကန္႔သတ္ေပးရပါတယ္။ ဥပမာ တိုးတက္ေသာႏုိ္င္ငံမ်ားတြင္ တေန႔ ရွစ္နာရီသာအလုပ္ ခ်ိန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျပီး၊ ပိုလာပါက အပိုလုပ္ခေပးရမည္။ ခေလးအလုပ္သမား မရွိေစရတဲ႔ ဥပေဒ မ်ိဳးေတြပါ။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ အမ်ားမသိေသာ သတင္းကိုအသံုးျပဳ၍ စေတာ႔အေရာင္းအ၀ယ္ မလုပ္ရဆိုတဲ႔ Insider Trading ဥပေဒရွိပါတယ္။ က်ဴးလြန္ရင္ ေထာင္က်ႏုိင္ပါတယ္။
ဒါထက္အဆင္႔ျမင္႔တဲ႔ မွ်တမႈ ေတြအတြက္ကေတာ႔ ဥပေဒအျပင္ (ေပၚလစီ) နဲ႔ပဲ ေဖၚထုတ္ႏုိင္သလို၊ ထိန္းခ်ဳပ္္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ Universal Health လို႔ေခၚတဲ႔ ႏုိင္ငံသားတိုင္း ေဆးကုသခြင္႔ ရွိတယ္ဆိုတဲ႔ ေပၚလစီမ်ိဳးေပါ႔။
တဖက္ကျပန္ၾကည္႔ရင္ ဒီမညီမွ်မႈ ကပဲ အရင္းရွင္စနစ္ ကိုေအာင္ျမင္ေစတာလို႔ ျငင္းခ်က္ထုတ္ ႏုိင္ျပန္ ပါတယ္။
ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ က်ဆံုးရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းတခုဟာ Incentive လို႔ေခၚတဲ႔ (ဆြဲေဆာင္မႈ- တြန္းအားေပးမႈ) မရွိတာေၾကာင္႔လို ျငင္းႏုိင္စရာရွိပါတယ္။
ေကာင္းျပီ ၊ ဒါဆိုရင္ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ရဲ႔ ဆြဲေဆာင္မႈ (၀ါ) တြန္္းအားဟာဘာလဲဗ် လိုေမးရင္
(ေလာဘ) လို႔ ေျဖႏုိင္ပါတယ္။ ဒိထက္တဆင္႔တက္ျပီး အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ဟာ (ေလာဘ) ကို ၀ရဇိန္ လက္နက္ အျဖစ္အသံုးျပတာဗ် လို႔ေျဖရင္ေတာင္ မွန္ပါတယ္။
ဘာေၾကာင္႔လဲ
ေလာဘဟာေကာင္းပါတယ္တဲ႔ - Greed is good
ဗမာစကားမွာ လူေတြဟာ ေလာဘသားေတြ ေလာဘႏွင္႔ မကင္း ဆိုတဲ႔ ဆိုရိုးစကားရွိပါတယ္။
မာ႔က္စ္က ရုပ္၀ါကို ေျခခံသည္မို႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနဲခ်က္ေတြကို မမႈ ၊ အသိမွတ္မျပဳဟု ျငင္းႏုိင္သည္။
ဗုဒၶဘာသာက လူသားေတြရဲ႔ အားနဲခ်က္ျဖစ္တဲ႔ ေလာဘ၊ေဒါသ၊ ေမာဟ တို႔ကို အသိမွတ္ျပဳတယ္။ ဒီစိတ္ေတြေၾကာင္႔ အတၱ ႏွင္႔ တဏွာ (Attachment) ရွိေနသမွ် ၊ တဏွာ မကၽြပ္္သ၍ သံသရာ က မလြပ္္ႏုိင္ေသး။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘာသာက ဒီေလာဘ စိတ္နဲ႔အတူ အတၱအစြဲနဲ႔ တဏွာ ကို အဆံုးသတ္ အႏိုင္ယူဖို႔ ၾကိဳး စားတယ္။ မဂ္ဥါဏ္ - ဗိုလ္ဥါဏ္ စိုက္မွ ဒီစိတ္ ေတြေပ်ာက္ ျပီး နိဗၺန္ ကို ေရွ႔ရႈႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါလား။
အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ကေတာ႔ (ေလာဘ) ကို အသိမွတ္ျပဳရံုမက ေလာဘ ကို အားေပးသည္။ (ေလာဘ) ကိုလက္နက္သဖြယ္ အသံုးျပဳသည္။ ကမၻာေက်ာ္ Wall St ဆိုတဲ႔ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ Mr Grecko ေျပာခဲ႔တဲ႔ စကားဟာ အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္ အတြက္ အမွန္တရားျဖစ္တယ္။ Greed is good ေလာဘဟာေကာင္းပါတယ္တဲ႔။ တိန္ေခ်ာက္ပိန္ကလည္း ထို႔နည္း၎ ေျပာခဲ႔တာပဲ။
ေလာဘ မရွိရင္ ၊ (အျမတ္) ကို ဘယ္ဂရုျပဳေတာ႔မွာလည္း။ ေလာဘ ရွိမွ အျမတ္မ်ာမ်ား လုိခ်င္ေတာ႔မွာ ေပါ႔ ။ ေလာဘ ရွိမွ ျပိဳင္ဖက္ေတြကို အႏုိ္င္လိုခ်င္ေတာ႔မွာေပါ႔။ ဒီျပိဳင္ဆိုင္မႈ အႏုိင္ရလိုမႈ က တြန္းအား (Driving Force) လာျဖစ္ေစ တဲ႔အတြက္ (ၾကိဳးစားမႈ) (တည္ထြင္မႈ) ေတြေပၚေပါက္ခဲ႔ရတယ္။ ဒီၾကိဳးစား မႈ၊ တီထြင္မႈေတြကေနာက္ဆံုး ေအာင္ျမင္မႈ ကိုရရွိေစျပီး အဆံုးမွာ(ခ်မ္းသာမႈ)(Wealth) ကိုလာေပးတာ
ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ကို Wealth Creation ခ်မ္းသာမႈကိုေဖၚ ထုတ္ျခင္းလို႔ ဆိုၾကတာပါ။
ေလာဘလြန္ရင္ဘာလုပ္မလဲ
အရင္းရွင္ရဲ႔ ဖခင္လို႔ ေျပာၾကတဲ႔ အဲဒမ္စမစ္ Adam Smith က ေစ်းကြက္ကို မျမင္ရတဲ႔ လက္ Invisible Hand က ထိန္းေပးလိမ္႔မည္လိုဆိုခဲ႔တာ အခုထိမွန္ေပမဲ႔ ေစ်းကြက္ကပဲ အားလံုးကို တာ၀န္ယူသြားလိမ္႔ မယ္ဆိုတာကေတာ႔ မမွန္ဖူးလို႔ စာေရးသူအျမင္ရွိပါတယ္။
လူဆိုတာ ေလာဘသားမ်ားျဖစ္ၾကရံု မက ထိန္းကြပ္မႈ မရွိလွ်င္ အဆံုးအထိ မိုက္ဖို႔ရာ ၀န္မေလးၾက တာေၾကာင္႔ပါ။ ၂၀ရာစု ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာ ၾကံဳေတြ႔ခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔စီးပြားေရးကပ္ (Great Depression) ၊ ၂၀၀၇ ကၾကံဳခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔ေငြေၾကးျပႆနာ (Financial Crisis) ၊ ယၡဳျဖတ္ေက်ာ္ေနရတဲ႔ ယူရိုဒုကၡနဲ႔ ႏိုင္ငံပိုင္ အေၾကြးထူမႈ ျပႆနာ (Euro and Sovereign Debt Crisis) အားလံုးေတြဟာ ေလာဘလြန္ၾကဴးမႈ ေတြေၾကာင္႔ပဲ။ ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္ေတြ ေလာဘလြန္ၾကဴးတာေၾကာင္႔ တကမၻာလံုး စီးပြားေရးကပ္ မဆိုက္ေစဖို႔ရာ အစိုးရေတြက ဥပေဒနဲ႔ ေဘာင္ခပ္ေပးရပါတယ္။
ဒီဖက္ ဂလိုပုိင္ေဇးရွင္း (Globalization) ေခတ္မွာေတာ႔ တႏုိင္ငံထဲနဲ႔ မထိန္းႏိ္္ုုင္ ၾကေတာ႔တာေၾကာင္႔ အစုလိုက္ G8 - G20 စသည္ျဖင္႔ စီးပြားေရးအရ အၾကီးဆံုး၊အေရးအပါဆံုး ႏိုင္ငံေတြကစုေပါင္း ေျဖရွင္း ရတဲ႔ အျဖစ္ေရာက္ရွိေနၾကပါျပီ။
အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္
တခ်ိဳ႔က အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္ (Free Market) ကိုေရာ သံုးၾကတယ္။ အမွန္က ေစ်းကြက္စနစ္ ဆိုတာက အရင္းရွင္စနစ္ အထဲက ဂြင္းဆက္ စပ္ဆက္ (Subset) တခုသာျဖစ္တယ္။
စစ္ေအးကာလ (Cold War) တုန္းက အေနာက္ဖက္ကမၻာက ႏုိင္ငံေတြမွာ လစ္ဖရယ္ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င္႔သံုးၾကျပီး အေရွ႔ဖက္ကမၻာကႏုိင္ငံ ေတြက ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ေအာက္မွာ မာ႔က္စ္ရဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ ကိုက်င္႔သံုးၾကေတာ႔ ခြဲျခားရတာလြယ္ပါတယ္။
တိန္ေလ်ာက္ပိန္တက္လာျပီး ကြန္ျမဴနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္ကို က်င္႔သံုး ႏုိင္တယ္ ဆိုလိုက္ေတာ႔မွ ရႈပ္ကုန္တယ္လို႔ ခံစားရမိတယ္။ အခုေတာ႔ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ရဲ႔႔ ေရွ႔ေျပး အေတြးက ရုပ္လံုးေပၚလာပါျပီ။ တိန္က ႏုိင္ငံေရးအာဏါကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကပဲ ဆက္ကိုင္ထားျပီး စီးပြားေရးအရ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကိုက်င္႔သံုးတာေၾကာင္႔ တိန္ရဲ႔ မူ၀ါဒကို State Capitalism လို႔ သတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚ ေနၾကပါျပီ။
အရင္းရွင္ စနစ္ မ်ိဳးစံု
အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚတဲ႔ အေပၚမူတည္ျပီး အရင္းရွင္ပံုသ႑န္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚေပါက္လာပါတယ္။
အေမရိကန္
အေမရိကန္ပံုသ႑န္ က အရင္ဘရာဇီး ေဘာလံုးကန္တာနဲ႔တူပါတယ္။ ပီလီေခတ္က ဘရာဇီး ေဘာ္လံုးအသင္း ဟာတိုက္စစ္အားအလြန္ေကာင္းတာေၾကာင္႔ ခံစစ္ကိုအားမထားလွပါ။ ျပိဳင္ဖက္ အသင္းက တစ္ဂိုးသြင္းရင္ ပီလီတို႔ ႏွစ္ဂိုးျပန္သြင္းျပပါလိမ္႔မည္။ အေမရိကန္ အရင္းရွင္ စနစ္ကလည္း ထိုနည္း၎ပဲ အေမရိကန္ျပည္ ကို္ၾကိဳက္တဲ႔သူ လာအရင္းအႏီွးလုပ္၊ အဟန္႔အတားမရွိပါ။ အလြပ္လပ္ ဆံုးအရင္းရွင္စနစ္ျဖစ္တယ္။ ထို႔ျပင္ အေမရိကန္ပံုသ႑န္က စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ ကိုဦးစားေပးတာ ေၾကာင္႔ တခ်ိဳကလည္း Growth-based economy လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ပံုစံက စီးပြားေရးအၾကပ္အတဲေတြ႔ရင္ growth ၾကီးထြားမႈနဲ႔ရွင္းတာပဲ။
ဥေရာပ
ဥေရာပကေတာ႔ ဒီမိုကေရစီး နည္းနဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို သြားမယ္ ဆိုတဲ႔ Democratic Socialism နဲ႔ပို နီးတာေၾကာင္႔ အခြန္ပိုေကာက္သလို အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေတြပိုမ်ားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင္႔ Wealth Distribution ပိုအားမ်ားပါတယ္။ စကင္တီ ေနဗီးယား လို႔ေခၚတဲ႔ ေနာ္ေ၀း၊ ဒင္းမတ္၊ ဆြီဒင္တို႕မွာ ၀မ္္းဗိုက္အတြင္းမွ ေသသည္အထိ…. From Womb to Tomb အစိုးရကတာ၀န္ယူတဲ႔ စနစ္ကိုက်င္႔ သံုးၾကပါတယ္။ အခြန္တိုးေကာက္၊ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ regulation ေတြပိေနတာေၾကာင္႔ ဥေရာပ ပံုစံက growth ၾကီးထြားမႈေနးေကြးတယ္။
ဂ်ပန္
ဂ်ပန္ကေတာ႔ ပေဒသရာဇ္ အေငြ႔အသက္ေတြ လံုးလံုးမကုန္ေသးတာေၾကာင္႔ ပေဒသရာဇ္ ဆန္ဆန္ အရင္းရွင္စနစ္ကိုအသံုးျပဳၾကတယ္။ ဂ်ပန္လို ကီရက္စု keiretsu (系列) လို႔ေခၚတဲ႔ စီးပြားေရးအုပ္စု ေတြရွိတယ္။ ဥပမာ Mitsui - Mitsubishi စတဲ႔ အုပ္စုေတြရွိၾကတယ္။ ဥပမာ မစ္စူဘီရွီဘဏ္၊ မစ္စူဘီရွီ အၾကီးစားစက္မႈလက္မႈ၊ မစ္စူဘီရွီ ကူသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးစသည္ျဖင္႔ ကုမၸဏီေပါင္းမ်ားစြာပါ၀င္တဲ႔ မစ္စူဘီရွီအုပ္စုရွိသလို မစ္စူအီ Mitsui အုပ္စုလည္းရွိျပန္တယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြရဲ႔ စေတာ႔ နဲ႔ ရွယ္ (Stocks & Shares) ေတြကို အခ်င္းခ်င္းျပန္၀ယ္ထားၾကတယ္။ စေတာ႔ေစ်းအတက္အက် ကိုထိန္း ႏုိင္ေအာင္နဲ႔ တျခားသူေတြ၀င္ေရာက္ မသိမ္းႏုိင္ေအာင္ကာကြယ္ ထားၾကတယ္။ ဒါမွေရရွည္္အတြက္ ပလင္လုပ္ႏုိင္ေအာင္လို႔ဆိုတယ္။ ကိုရီးယားပဲ ဂ်ပန္ပံုစံကို အတုခိိုးတာေၾကာင္႔ Samsung ဆန္ဆမ္ အုပ္စု ၊ Hyndai ဟြန္ေဒးအုပ္စု ဆိုျပီးေပၚလာတယ္
ဒီပံုစံက အေမရိကန္ပံုးစံနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ပဲ။ အေမရိကားမွာ သူေဌးတဦးထဲ (သို႔) ကုမၸဏီတခုထဲက မအုပ္စီးထားႏုိင္ေအာင္ Anti Trust ဥပေဒရွိတယ္။ အုပ္စုဖြဲ႔ျပီးေစ်းမကစားႏိုင္ေအာင္ပါ။ ကုမၸဏီ တခုဟာ သိပ္ၾကီးလာျပီး ေစ်းကြက္ကို မတရားစိုးမိုးထားျပီဆိုရင္ အစိုးရက အစိုးရအာဏါနဲ႔ ျပိဳခြဲ ျဖစ္လိုက္လို႔ရတယ္။ ဥပမာ Standard Oil နဲ႔ AT&T တုိ႔ကိုအစိုးရက ဥပေဒနဲ႔ ခြဲျပစ္လိုက္တယ္။ ျပိဳင္ဖက္မရွိ အျဖစ္မခံဖူး။ ေနာက္အေမရိကန္ ကုမၸဏီ ေတြဟာ ရည္တို သံုးလပတ္ အျမတ္အတြက္ပဲ ၾကည္႔လြန္းတယ္လို႔အစြပ္စြဲခံရတယ္။ သံုးလ တခါ မိမိတို႔ရဲ႔ လုပ္ငန္းအေျခအေန ကိုတင္ျပရတယ္။ ဒီတင္ျပခ်က္ အေပၚမွာ စေတာ႔သံုးသပ္သူ (Stock Analyst) ေတြက ေ၀ဖန္ခ်က္ေပးျပီး စေတာ႔ တန္ဖိုး ကုိျဖတ္ အတက္အက် ကိုကစားၾကတာကိုး။
တရုတ္
တရုတ္ပံုစံကေတာ႔ တခ်ိဳ႕ ေနရာေတြမွာ အေမရိကန္ပံုစံ လြပ္လပ္မႈရွိေပမဲ႔ အဓိကကြာတဲ႔ (၂)ခ်က္က တရုတ္က သြားမဲ႔ေရရွည္ ပလင္ကို မက္ကရို အဆင္႔မွာ တရုတ္္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေတြကပဲ ဆံုးျဖတ္ျပီး တကယ္႔ထုတ္လုပ္မႈကိုေတာ႔ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြကိုပဲ ထုတ္လုပ္ေစတယ္။ ေနာက္ အေရးၾကီးတဲ႔ ကုမၸဏီေတြရဲ႔ အၾကီးအကဲကို ေရြးတဲ႔ေနရာမွာ အစိုးရရဲ႔ခ်ယ္လယ္မႈ နဲ႔မကင္းဖူး။
မာ႔က္စ္ ရဲ႔ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္မွာ အရင္းအႏွီးေတြကိုပိုင္တာလည္း အစိုးရပဲ၊ ပလင္လုပ္တာ လည္း အစိုးရပဲ၊ ထုတ္ကုန္ကိုေဖၚထုတ္တာ၊ျဖန္႔ေ၀တာ အားလံုးအစိုးရပဲ။ ပကထိထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္ၾကီး အသက္မရွဴႏုိင္ပဲ အသက္ငင္ခဲ႔ရတယ္။
တိန္ေလ်ာက္ပိန္ခ်သြားတဲ႔ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ထုတ္လုပ္မႈဟာ ျပည္သူေတြလက္ထဲမွာ။ ဒီထုတ္လုပ္မႈ ေၾကာင္႔ သန္း၃၀၀ ေက်ာ္ကိုဆင္းရဲတြင္းက ဆြဲတင္ႏုိင္ခဲ႔တာ။ ခ်ီးက်ဴးစရာ ေကာင္းတာက တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီက တရုတ္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ခ်မ္းသာလာၾကတာကို မနာလို မျဖစ္ၾက။ ဘာ ေၾကာင္႔ လည္းဆိုေတာ႔ ဒီလုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႔ လုပ္ငန္းေအာင္မွ သာမန္တရုတ္ေတြ အလုပ္ ရၾကမယ္ ၊ ဒါကိုေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္တယ္။ သန္းၾကြယ္သူေဌးေတြကေန အခု တရုတ္ျပည္ မွာ ဘီလ်ံ နယ္ ေတြတေျဖးေျဖးမ်ားလာျပီ။
ရုရွားမွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က အရင္းရွင္စနစ္ကိုေျပာင္းေတာ႔ အေမရိကန္ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႔ စကားကို နားေထာင္ျပီး အေျခခံအုပ္ျမစ္မရွိပဲ ၀ုန္းတိုင္းၾကီးေျပာင္းေတာ႔ ရုရွားျပည္စီးပြားေရးဟာ ဖရိုဖရဲ ျဖစ္၊ ထုတ္ကုန္ GDP ၄၀%အထိထိုးက် ၊ လူေတြအလုပ္လက္မဲ႔ျဖစ္၊ ရုရွမေလးေတြ ပ်က္စီးနဲ႔ အေတာ္ ဒုကၡေရာက္ၾကတယ္။ ေသေသျခာျခာစဥ္းစားထားတာမရွိပဲ ရယ္ဆင္ (Yeltsin) ဟာသူနဲ႔နီးစပ္တဲ႔ သူ ေတြကို အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္း (SOE) ေတြကို ႏွစ္ျပားတပဲနဲ႔ေရာင္းခ်ေတာ႔ သန္းၾကြယ္သူေဌးမက ေခတ္ ပ်က္ ဘီလ်ံနယ္ ေတြေပၚလာျပီး အရင္းရွင္စနစ္အစား လက္ရင္းအရင္းရွင္စနစ္ (Crony Capitalism) ဘ၀ကို ေရာက္သြားရတယ္။
ဒါကိုၾကည္႔ျပီး တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ရုတ္တရက္မေျပာင္းပဲ ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းတဲ႔ ေပၚလစီကိုခ် မွတ္ခဲ႔ၾကတယ္။ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ကိုယ္တိုင္ကလည္း မေလွ်ာက္ဖူးတဲ႔လမ္းကို လမ္းထြင္ေလွ်ာက္ ၾကရ တာမို႔ ျမစ္ကိုကူးရင္ေျခတလမ္းခ်င္းမိမွေနာက္တလွမ္း၊ လွမ္းသလိုေျဖးေျဖးကူးၾကလို႔မွာခဲ႔တာကိုး။ ဥပမာ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းေတြကို ပုဂၢလိကေျပာင္းတဲ႔ေနရာမွာ အစိပ္အပိုင္းတစ္ခုခ်င္း (Sector by sector) ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းတယ္။ ဥပမာ လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း ၊ ဆက္သြယ္ေရး ၊ ျပီးမွ retail ၊ ဖရုတ္ ဖရက္မျဖစ္ရေအာင္ စနစ္တက်စီစဥ္ျပီးမွ အစိုးရပိုင္ေတြကို ပုဂၢလိကကို ေျပာင္းတာ။ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္လံုးလံုး တရုတ္ရဲ႔ GDP တိုးတက္မႈဟာေၾကာက္ခမန္းလိလိပဲ။ ဥပမာ ပလင္လုပ္ရာမွာလည္း လွ်ပ္စစ္လိုအပ္ခ်က္ကို (၄ဆ) တိုးျပီး လုိအပ္္ခ်က္ကိုေရရွည္အတြက္ ၊ အေမွ်ာ္အျမင္ ၾကီးစြာနဲ႔ ၾကိဳတင္ တည္ေဆာက္တာေတာင္ ေလာက္ရံုေလးပဲရွိတယ္။ တရုတ္ေတြဥါဏ္ရွိတာ ..ခ်ီးၾကဴးအတု ယူစရာပဲ။
တရုတ္ေတြက တိုင္၀မ္တရုတ္ကို ႏုိင္ငံေရးအရသာဘာဘာညာညာေျပာေနၾကတာ စီးပြားေရး နဲ႔ ပတ္ သက္ လာရင္ တရုတ္ေတြပဲ ျဖစ္သြားတယ္။ ဥပမာ ကလင္တန္လက္ထက္မွာ ေျမာက္အေမရိက လြပ္ လပ္စြာေရာင္း၀ယ္မႈစာခ်ဳပ္ ဆိုျပီး ကေနတာ၊ အေမရိကန္၊ နဲ႔မက္စီကို တို႔စာခ်ဳပ္ေရးသေဘာတူၾကျပီး အေမရိကန္ စက္ရံုအခ်ိဳ႔ လုပ္အားခ ေပါတဲ႔ မက္စီကို ၊ ကိုေရႊ႕ သြားၾကလို႔ ၀ိုင္းေအာ္ လိုက္ၾကတာ။ ေနာက္သိပ္မၾကာလိုက္ဖူး လူမသိသူမသိ တရုတ္ျပည္ကိုေရာက္ကုန္ၾကျပန္ေရာ။ ၾကားပြဲစားေတြက ဘယ္သူထင္ပါသလဲ၊ တိုင္၀မ္တရုတ္ေတြ။ ထို႔နည္းတူစြာပဲ အေ၀းေရာက္တရုတ္ (Overseas Chinese) ေတြစီက အကူအညီအမ်ားၾကီးရၾကတယ္။ အတုယူစရာပါ။
အရင္းရွင္စနစ္ကိုက်င္႔သံုးပါတယ္ဆိုေပမဲ႔ မိမိရဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ ၊ အေတြးအေခၚ နဲ႔ လိုက္ဖက္တဲ႔နည္းကို ေရြးၾကရတာပဲ။ ဒါေၾကာင္႔
အေမရိကန္ပံုစံ - Growth-Based စီးပြားေရးတိုးတက္မႈကိုအားကိုးတယ္။ ယုန္လိုေပါ႔။ ျမန္ျမန္ေျပး ၊
လဲက် ၊ ျပန္ထ ၊ ျပန္ေျပးပဲ
ဥေရာပ - ဆိုရွယ္လစ္အျဖစ္ဆံုးပဲ။ safety net လို႔ေခၚတဲ႔ အစိုးရ အေစာင္႔အေရွာက္ အမ်ား
ဆံုး။ အခြန္ေတြေကာက္လြန္းေတာ႔ growth သိပ္ေနွးတယ္။ ပက္ၾကိပဲ။
ဂ်ပန္ - ပေဒသရာဇ္ၾသဇာမေပ်ာက္ေသးဖူး။ အမ်ားက လခစားေတြ။ ခ်မ္းသာတာက
ကုမၸဏီၾကီးေတြ။ Japan Inc.။ ဖါးတပိုင္းငါးတပိုင္း။
တရုတ္ - ေျဖးေျဖးနဲ႔မွန္မွန္။ လိပ္ အစစ္။ သူလည္း Growth-Based စီးပြားေရးပဲ။
ဒီၾကားထဲမွာ စင္ကာပူ၊ အိျႏၵိယ၊ ဘရာဇီး၊ ကိုရီးယားကြာတာေတြရွိေသးတယ္။
အခုလို ပံုစံ ခြဲေျပာရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းက နုိင္ငံတိုင္းဟာ သူ႔ယဥ္ေက်းမႈ၊ အေတြးအေခၚ အေပၚ မူတည္ ျပီး အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚ ၾကတာေၾကာင္႔္႔ စီးပြားေရးက်ဆင္းတဲ႔ အခ်ိန္အခါ မွာ ကိုင္တြယ္ ၾကတာ ခ်င္း မတူ ၾကလို႔ပါ။
ဥပမာေလးတင္ျပပါရေစ။
၁၉၈၀ ခုနွစ္ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္၊ ေရာနယ္ရီကင္ေခတ္မွာ တရွိန္ထိုးစီးပြားေရးၾကီးထြားမႈ Boom ႏွစ္ေနရာမွာျဖစ္တယ္။ Real Estate လို႔ေခၚတဲ႔ အိမ္ရာေျမ နယ္ပယ္နဲ႔ Thrift Banks လို႔ေခၚတဲ႔ ဘဏ္ အေသး စားေတြမွာပါ။ Mortage ဆိုတဲ႔ အိမ္ယာေျမေငြေျခးမႈ ကိုဦးစားေပးတဲ႔ နယ္ပယ္ဘဏ္ အေသး စား ေလးေတြပါ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း Saving and Loans လို႔ေခၚၾကပါတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာ ဂ်ပန္မွာလည္းပဲ အိမ္ရာေျမ နယ္ပယ္ Real Estate Boom ျဖစ္ပါ တယ္။
၀ုန္းဆို Bust ေပါက္ကြဲမႈလည္းျဖစ္ေရာ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္က ဒီဘဏ္ေတြမွာ ေခ်းေငြကို ၾကား ကန္ ေပးဖို႔ ေနာက္ခံေငြသား ဘယ္ေလာက္ရွိရမယ္ဆိုျပီးဥပေဒထုတ္၊ Resolution Trust Corp. (RTC) ကိုေငြရင္း (မ)တည္ေပးျပီး ဒီျပႆနာကို RTC လက္ထဲတဲ႔လိုက္တယ္။ RTC က ျပႆနာ မရွိတဲ႔ Thirfts ေတြကိုခ်န္ထားျပီး ေငြရံွဳးေနတဲ႔ Thirfts ေတြကို အရွံဳးခံျပီးေရာင္းထုတ္ျပစ္လိုက္တယ္။
အနာတည္ေနတဲ႔ ျပီပုတ္ေတြကို ညွစ္ထုတ္လိုက္သလိုေပါ႔။ အခ်ိန္တိုတို အတြင္းမွာ ဒီျပႆနာရွင္း သြားေတာ႔ ႏုိင္ငံရဲ႔စီးပြားေရးတခုလံုးကို လာဒုကၡ မေပးေတာ႔ဖူး။ ဒီနယ္ပယ္ကလူုေတြေတာ႔ အလုပ္ ေတြျပဳတ္ ၊ ဖရိုဖရဲေပါ႔။ ဒါေပမဲ႔ က်န္တဲ႔နယ္ပယ္ေတြမွာ အလုပ္အသစ္ရွာၾကျပီး ဘ၀သစ္ထူေထာင္ အသက္ဆက္ၾကေပါ႔။ ဒီျပႆနာရွင္းသြားေတာ႔ RTC ကိုဖ်က္ျပစ္လိုက္တယ္။ အေမရိကန္နည္းက ရက္စက္တယ္။ သို႔ေသာ္ ထိေရာက္မႈရွိတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာလိုလို ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံမွာလည္း Real Estate Bust ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္နည္းတူ ေခ်းတာတဲ႔ ေငြေတြ ၀င္ေငြမရွိပဲ ေငြမလည္ေတာ႔တဲ႔ ျပႆနာေပၚတယ္။ ဂ်ပန္ယဥ္ေက်းမႈကပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ဆက္စပ္ ေနတယ္။ အားနာမႈ ေတြရွိတယ္။ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ အလုပ္ျဖဳတ္ အျပတ္ရွင္းလို႔မရဖူး။ ဒါေၾကာင္႔ မ်က္ႏွာနာမွာကို စိုးရိမ္ျပီး တအိအိက်ိိပ္ရွင္းေနၾကတာ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါးၾကာသြားတယ္။ ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရးျပန္ေခါင္းေထာင္လာတာ မၾကာေသးဖူး။
ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံရဲ႔ အေတြးအေခၚ ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြက ၊ ႏုိင္ငံရဲ႕ ျပႆနာေတြကိုရွင္းတဲ႔ အခါ အေရးပါ လာတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ယေန႔ေတြ႔ၾကံဳ ေနရတဲ႔ စီးပြားေရး ဒုကၡ ေတြကို ေလ႔လာတဲ႔ အခါ ပိုထင္ရွား လာပါလိမ္႔မည္။
ဆက္ရန္ အပို္င္း (၃)
အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာဘာလဲ
တကယ္ေတာ႔ အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာက စီးပြားေရး စနစ္သက္သက္သာျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ မဟုတ္ပါ။ စစ္ၾကီးအျပီး လြပ္လပ္တဲ႔ ကမၻာမွာ တနည္းအားျဖင္႔ အေနာက္ဖက္ျခမ္းလို ေခၚၾကတဲ႔ ႏုိင္ငံ ေတြမွာ အစိုးရကို ျပည္သူလူထု ကေရြးခ်ယ္တဲ႔ လစ္ဖရယ္ ဒီမိုကေရစီ ကိုျပန္လည္က်င္႔သံုးလာၾကျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္စနစ္ကို ျပန္လည္အေကာင္အထည္ေဖၚလာၾကပါတယ္။
ဥေရာပကႏုိင္ငံေတြထူေထာင္ဖို႔ မာရွယ္ပလင္ (Marshall Plan) ကိုအေမရိကန္ေငြ နဲ႔စတင္ အေကာင္ အထည္ေဖၚလာၾကပါတယ္။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမက္ကာသာက ဦးေဆာင္ျပီး ဂ်ပန္ႏို္င္ငံရဲ႔ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုဥပေဒအသစ္ပိုေရးဆြဲျပီး ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။
ဆိုဗီယက္ေတြစိုးမိုးထားတဲ႔ အေရွ႔ဥေရာပမွာေတာ႔ ဆိုဗီယက္ပံုသ႑န္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအသီးသီး ေပၚ ေပါက္လာၾကရာ အဂၤလိပ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ခ်ာခ်ီက (သံမဏိ) လိုက္ကာ Iron Curtain ဆိုျပီး သမုတ္ခဲ႔ ပါတယ္။
ဒါေၾကာင္႔ စစ္ျပီးကာလမွာ ကမၻာၾကီးဟာ ႏို္င္ငံေရးအရ ဒီမိုကေရစီက်င္႔သံုးျပီး စီးပြားေရးအရ အရင္းရွင္ စနစ္ကို ေဖၚေဆာင္တဲ႔ အေနာက္အုပ္စု နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအရ ပစၥည္းမဲ႔အာဏါရွင္စနစ္ကိုထူ ေထာင္ျပီး သကာလ စီးပြားေရးအရ မာ႔က္စ္၏ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ ကိုေဖၚေဆာင္ေသာ အေရွ႔ အုပ္စုဆိုျပီး ကမၻာ႔ႏုိင္ငံေရးအခင္းအက်င္းအသစ္ေပၚေပါက္ခဲ႔ရပါတယ္။
ဒီမွာ စာဖတ္သူမ်ားကို သတိျပဳေစခ်င္တာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာက လြပ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ခြင္႔နဲ႔ အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္က လြပ္လပ္စြာ ေရာင္း/၀ယ္ ခြင္႔ရွိတာေၾကာင္႔ (လြပ္လပ္မႈ) ကိုအရင္းတည္ပါတယ္။
ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ကေတာ႔ ႏို္င္ငံေရးအရ အာဏါရွင္စနစ္ကို အေျခခံျပီး ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ဆို တာ ကလည္း အားလံုးကိုထိန္းခ်ဳပ္တဲ႔ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ကိုအေျခခံၾကပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတေန႔မွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က်ဆံုးသြားရာတာ ဒီ (ထိန္းခ်ဳပ္မႈ) (Control) ေၾကာင္႔ပဲဆိုတာကိုသိျမင္ေစခ်င္ ပါတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာ (လြပ္လပ္ခြင္႔) ရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ (မွ်တမႈ) (Fair) ျဖစ္ျပီလို႔မဆိုႏုိင္ပါ။
အရင္းရွင္ စနစ္ဟာ စီိးပြားေရးစနစ္ သက္သက္ျဖစ္တာေၾကာင္႔ (မွ်တျခင္း) ဟာ ၎ရဲ႔ တာ၀န္မဟုတ္ပါ။
(မွ်တျခင္း) ဟာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ မွာသာတာ၀န္ရွိပါတယ္။
ဒါဆိုအရင္းရွင္စနစ္ရဲ႔ရည္မွန္းခ်က္ကဘာလဲဆိုရင္ Wealth Creationလို႔ဆိုတဲ႔ (ခ်မ္းသာမႈကိုေဖၚထုတ္) ျခင္းသာျဖစ္တယ္။
တနည္းအားျဖင္႔ မွ်တမႈကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေဖၚေဆာင္တဲ႔ Wealth Distribution ခ်မ္းသာမႈ ကို (ေ၀ျဖန္႔) ျခင္းလည္း မဟုတ္ပါ။
အမ်ားစု က Wealth Creation နဲ႔ Wealth Distribution ကိုေရာေနၾကတဲ႔အတြက္ အရင္းရွင္စနစ္ကို ဖိေ၀ဖန္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။
ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကမွ Wealth Distribution ကိုဦးတည္ပါတယ္။
ဒီလိုဆိုလို႔ အရင္းရွင္စနစ္သည္ တရားပါသလားဟုေမးလာလွ်င္ လံုး၀ (မတရား) ပါ။ အရင္းရွင္စနစ္ တြင္ (ေငြ) သည္သာအဓိကျဖစ္၍ (အျမတ္)ရရွိေရးသည္၎၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သျဖင္႔ မည္သို႔မွ မွ်တမႈကို ဦးမတည္ႏုိင္ပါ။
တဖက္ကၾကည္႔ရင္ မွ်တမႈ မရွိတဲ႔ စနစ္ၾကီးကို ဘာေၾကာင္႔ လက္ခံက်င္႕သံုးေနၾကရတာလဲ လို႔ေမး စရာ ရွိပါတယ္။
အေျဖကရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးပါ။ ေမြးကတည္းကိုက လူသားေတြဟာ သာတူညီမွ် ေမြးလာၾက သည္မွ မဟုတ္တာ။
ဥါဏ္ေကာင္းသူမ်ားပါလာသလို၊ ဥါဏ္နဲ - ဥါဏ္ထိုင္း သူမ်ားလည္းပါလာသည္။ စိတ္ေကာင္း ရွိ သူမ်ား ရွိသလို၊ စိတ္ပုတ္သူမ်ားကလည္းမရွား။ ရုပ္ရည္ေခ်ာေမာသူမ်ားရွိသလို၊ ရုပ္ဆိုးသူမ်ားကလည္း အနႏၵ။ လူေတာ္မ်ားရွိသလို၊ လူညံ႔မ်ားလည္းရွိသည္။ ေနာက္ဆံုး သဘာ၀မွာပင္ မက္တာ (Matter) ျဒပ္ထု ရွိသလို ၎၏ဆန္႔က်င္ဖက္ အင္တီမက္တာ (Anti Matter) လည္းရွိျပန္သည္။
ထို႔ေၾကာင္႔သဘာ၀ ကိုဆန္႔က်င္၍မရ၊ သဘာ၀အတြင္း အမွ်တဆံုး၊ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ႏိုင္ေအာင္သာ က်ိဳးစားၾကရမည္။လြပ္လပ္ျပီဆိုျပီး ကိုယ္မုန္းသည္႔သူကိုသြားသတ္၍မရ၊၊ လူုသတ္မႈႏွင္႔အဖမ္းခံ ရမည္။
ေက်ာက္ေခတ္ကကဲ႔သို႔ မိမိႏွစ္သက္ရာ အမ်ိဳးသမီးကို အိမ္သို႔ဆြဲလာလို႔မရ။ မႈဒိန္းမႈႏွင္႔ အဖမ္္းခံရမည္။ ဒီမိုကေရစီအရလြပ္လပ္သည္ဆိုရာတြင္ ဥပေဒေဘာင္အတြင္းမွသာ လြပ္လပ္ခြင္႔ရွိသည္ပါ။
လူ႔ေဘာင္က်င္႔၀တ္ေတြကို လူ႔ေဘာင္အဖြဲအစည္းေတြက သတ္မွတ္ၾက၍ လူထုကိုကိုယ္စားျပဳသူ အမတ္မင္းေတြက လႊတ္ေတာ္မွာ ဥပေဒျပဳကာ တရား၀င္မႈကိုဖန္ထီးၾကရပါသည္။
ထို႔နည္းတူစြာ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ တြင္လည္း မွ်တမႈအတြက္ တရား၀င္မႈ တရားမ၀င္မႈ ကို ဥပေဒ နဲ႔ပဲ ေဘာင္ခတ္ ကန္႔သတ္ေပးရပါတယ္။ ဥပမာ တိုးတက္ေသာႏုိ္င္ငံမ်ားတြင္ တေန႔ ရွစ္နာရီသာအလုပ္ ခ်ိန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျပီး၊ ပိုလာပါက အပိုလုပ္ခေပးရမည္။ ခေလးအလုပ္သမား မရွိေစရတဲ႔ ဥပေဒ မ်ိဳးေတြပါ။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ အမ်ားမသိေသာ သတင္းကိုအသံုးျပဳ၍ စေတာ႔အေရာင္းအ၀ယ္ မလုပ္ရဆိုတဲ႔ Insider Trading ဥပေဒရွိပါတယ္။ က်ဴးလြန္ရင္ ေထာင္က်ႏုိင္ပါတယ္။
ဒါထက္အဆင္႔ျမင္႔တဲ႔ မွ်တမႈ ေတြအတြက္ကေတာ႔ ဥပေဒအျပင္ (ေပၚလစီ) နဲ႔ပဲ ေဖၚထုတ္ႏုိင္သလို၊ ထိန္းခ်ဳပ္္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ Universal Health လို႔ေခၚတဲ႔ ႏုိင္ငံသားတိုင္း ေဆးကုသခြင္႔ ရွိတယ္ဆိုတဲ႔ ေပၚလစီမ်ိဳးေပါ႔။
တဖက္ကျပန္ၾကည္႔ရင္ ဒီမညီမွ်မႈ ကပဲ အရင္းရွင္စနစ္ ကိုေအာင္ျမင္ေစတာလို႔ ျငင္းခ်က္ထုတ္ ႏုိင္ျပန္ ပါတယ္။
ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ က်ဆံုးရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းတခုဟာ Incentive လို႔ေခၚတဲ႔ (ဆြဲေဆာင္မႈ- တြန္းအားေပးမႈ) မရွိတာေၾကာင္႔လို ျငင္းႏုိင္စရာရွိပါတယ္။
ေကာင္းျပီ ၊ ဒါဆိုရင္ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ရဲ႔ ဆြဲေဆာင္မႈ (၀ါ) တြန္္းအားဟာဘာလဲဗ် လိုေမးရင္
(ေလာဘ) လို႔ ေျဖႏုိင္ပါတယ္။ ဒိထက္တဆင္႔တက္ျပီး အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ဟာ (ေလာဘ) ကို ၀ရဇိန္ လက္နက္ အျဖစ္အသံုးျပတာဗ် လို႔ေျဖရင္ေတာင္ မွန္ပါတယ္။
ဘာေၾကာင္႔လဲ
ေလာဘဟာေကာင္းပါတယ္တဲ႔ - Greed is good
ဗမာစကားမွာ လူေတြဟာ ေလာဘသားေတြ ေလာဘႏွင္႔ မကင္း ဆိုတဲ႔ ဆိုရိုးစကားရွိပါတယ္။
မာ႔က္စ္က ရုပ္၀ါကို ေျခခံသည္မို႔ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနဲခ်က္ေတြကို မမႈ ၊ အသိမွတ္မျပဳဟု ျငင္းႏုိင္သည္။
ဗုဒၶဘာသာက လူသားေတြရဲ႔ အားနဲခ်က္ျဖစ္တဲ႔ ေလာဘ၊ေဒါသ၊ ေမာဟ တို႔ကို အသိမွတ္ျပဳတယ္။ ဒီစိတ္ေတြေၾကာင္႔ အတၱ ႏွင္႔ တဏွာ (Attachment) ရွိေနသမွ် ၊ တဏွာ မကၽြပ္္သ၍ သံသရာ က မလြပ္္ႏုိင္ေသး။ ထို႔ေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘာသာက ဒီေလာဘ စိတ္နဲ႔အတူ အတၱအစြဲနဲ႔ တဏွာ ကို အဆံုးသတ္ အႏိုင္ယူဖို႔ ၾကိဳး စားတယ္။ မဂ္ဥါဏ္ - ဗိုလ္ဥါဏ္ စိုက္မွ ဒီစိတ္ ေတြေပ်ာက္ ျပီး နိဗၺန္ ကို ေရွ႔ရႈႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါလား။
အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ကေတာ႔ (ေလာဘ) ကို အသိမွတ္ျပဳရံုမက ေလာဘ ကို အားေပးသည္။ (ေလာဘ) ကိုလက္နက္သဖြယ္ အသံုးျပဳသည္။ ကမၻာေက်ာ္ Wall St ဆိုတဲ႔ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ Mr Grecko ေျပာခဲ႔တဲ႔ စကားဟာ အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္ အတြက္ အမွန္တရားျဖစ္တယ္။ Greed is good ေလာဘဟာေကာင္းပါတယ္တဲ႔။ တိန္ေခ်ာက္ပိန္ကလည္း ထို႔နည္း၎ ေျပာခဲ႔တာပဲ။
ေလာဘ မရွိရင္ ၊ (အျမတ္) ကို ဘယ္ဂရုျပဳေတာ႔မွာလည္း။ ေလာဘ ရွိမွ အျမတ္မ်ာမ်ား လုိခ်င္ေတာ႔မွာ ေပါ႔ ။ ေလာဘ ရွိမွ ျပိဳင္ဖက္ေတြကို အႏုိ္င္လိုခ်င္ေတာ႔မွာေပါ႔။ ဒီျပိဳင္ဆိုင္မႈ အႏုိင္ရလိုမႈ က တြန္းအား (Driving Force) လာျဖစ္ေစ တဲ႔အတြက္ (ၾကိဳးစားမႈ) (တည္ထြင္မႈ) ေတြေပၚေပါက္ခဲ႔ရတယ္။ ဒီၾကိဳးစား မႈ၊ တီထြင္မႈေတြကေနာက္ဆံုး ေအာင္ျမင္မႈ ကိုရရွိေစျပီး အဆံုးမွာ(ခ်မ္းသာမႈ)(Wealth) ကိုလာေပးတာ
ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ကို Wealth Creation ခ်မ္းသာမႈကိုေဖၚ ထုတ္ျခင္းလို႔ ဆိုၾကတာပါ။
ေလာဘလြန္ရင္ဘာလုပ္မလဲ
အရင္းရွင္ရဲ႔ ဖခင္လို႔ ေျပာၾကတဲ႔ အဲဒမ္စမစ္ Adam Smith က ေစ်းကြက္ကို မျမင္ရတဲ႔ လက္ Invisible Hand က ထိန္းေပးလိမ္႔မည္လိုဆိုခဲ႔တာ အခုထိမွန္ေပမဲ႔ ေစ်းကြက္ကပဲ အားလံုးကို တာ၀န္ယူသြားလိမ္႔ မယ္ဆိုတာကေတာ႔ မမွန္ဖူးလို႔ စာေရးသူအျမင္ရွိပါတယ္။
လူဆိုတာ ေလာဘသားမ်ားျဖစ္ၾကရံု မက ထိန္းကြပ္မႈ မရွိလွ်င္ အဆံုးအထိ မိုက္ဖို႔ရာ ၀န္မေလးၾက တာေၾကာင္႔ပါ။ ၂၀ရာစု ႏွစ္ဦးပိုင္းမွာ ၾကံဳေတြ႔ခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔စီးပြားေရးကပ္ (Great Depression) ၊ ၂၀၀၇ ကၾကံဳခဲ႔ရတဲ႔ ကမၻာ႔ေငြေၾကးျပႆနာ (Financial Crisis) ၊ ယၡဳျဖတ္ေက်ာ္ေနရတဲ႔ ယူရိုဒုကၡနဲ႔ ႏိုင္ငံပိုင္ အေၾကြးထူမႈ ျပႆနာ (Euro and Sovereign Debt Crisis) အားလံုးေတြဟာ ေလာဘလြန္ၾကဴးမႈ ေတြေၾကာင္႔ပဲ။ ဒါေၾကာင္႔ အရင္းရွင္ေတြ ေလာဘလြန္ၾကဴးတာေၾကာင္႔ တကမၻာလံုး စီးပြားေရးကပ္ မဆိုက္ေစဖို႔ရာ အစိုးရေတြက ဥပေဒနဲ႔ ေဘာင္ခပ္ေပးရပါတယ္။
ဒီဖက္ ဂလိုပုိင္ေဇးရွင္း (Globalization) ေခတ္မွာေတာ႔ တႏုိင္ငံထဲနဲ႔ မထိန္းႏိ္္ုုင္ ၾကေတာ႔တာေၾကာင္႔ အစုလိုက္ G8 - G20 စသည္ျဖင္႔ စီးပြားေရးအရ အၾကီးဆံုး၊အေရးအပါဆံုး ႏိုင္ငံေတြကစုေပါင္း ေျဖရွင္း ရတဲ႔ အျဖစ္ေရာက္ရွိေနၾကပါျပီ။
အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္
တခ်ိဳ႔က အရင္းရွင္စီးပြားေရးစနစ္ ႏွင္႔ ေစ်းကြက္စနစ္ (Free Market) ကိုေရာ သံုးၾကတယ္။ အမွန္က ေစ်းကြက္စနစ္ ဆိုတာက အရင္းရွင္စနစ္ အထဲက ဂြင္းဆက္ စပ္ဆက္ (Subset) တခုသာျဖစ္တယ္။
စစ္ေအးကာလ (Cold War) တုန္းက အေနာက္ဖက္ကမၻာက ႏုိင္ငံေတြမွာ လစ္ဖရယ္ဒီမိုကေရစီနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င္႔သံုးၾကျပီး အေရွ႔ဖက္ကမၻာကႏုိင္ငံ ေတြက ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ေအာက္မွာ မာ႔က္စ္ရဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ ကိုက်င္႔သံုးၾကေတာ႔ ခြဲျခားရတာလြယ္ပါတယ္။
တိန္ေလ်ာက္ပိန္တက္လာျပီး ကြန္ျမဴနစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္ကို က်င္႔သံုး ႏုိင္တယ္ ဆိုလိုက္ေတာ႔မွ ရႈပ္ကုန္တယ္လို႔ ခံစားရမိတယ္။ အခုေတာ႔ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ရဲ႔႔ ေရွ႔ေျပး အေတြးက ရုပ္လံုးေပၚလာပါျပီ။ တိန္က ႏုိင္ငံေရးအာဏါကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကပဲ ဆက္ကိုင္ထားျပီး စီးပြားေရးအရ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကိုက်င္႔သံုးတာေၾကာင္႔ တိန္ရဲ႔ မူ၀ါဒကို State Capitalism လို႔ သတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚ ေနၾကပါျပီ။
အရင္းရွင္ စနစ္ မ်ိဳးစံု
အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚတဲ႔ အေပၚမူတည္ျပီး အရင္းရွင္ပံုသ႑န္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚေပါက္လာပါတယ္။
အေမရိကန္
အေမရိကန္ပံုသ႑န္ က အရင္ဘရာဇီး ေဘာလံုးကန္တာနဲ႔တူပါတယ္။ ပီလီေခတ္က ဘရာဇီး ေဘာ္လံုးအသင္း ဟာတိုက္စစ္အားအလြန္ေကာင္းတာေၾကာင္႔ ခံစစ္ကိုအားမထားလွပါ။ ျပိဳင္ဖက္ အသင္းက တစ္ဂိုးသြင္းရင္ ပီလီတို႔ ႏွစ္ဂိုးျပန္သြင္းျပပါလိမ္႔မည္။ အေမရိကန္ အရင္းရွင္ စနစ္ကလည္း ထိုနည္း၎ပဲ အေမရိကန္ျပည္ ကို္ၾကိဳက္တဲ႔သူ လာအရင္းအႏီွးလုပ္၊ အဟန္႔အတားမရွိပါ။ အလြပ္လပ္ ဆံုးအရင္းရွင္စနစ္ျဖစ္တယ္။ ထို႔ျပင္ အေမရိကန္ပံုသ႑န္က စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ ကိုဦးစားေပးတာ ေၾကာင္႔ တခ်ိဳကလည္း Growth-based economy လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ပံုစံက စီးပြားေရးအၾကပ္အတဲေတြ႔ရင္ growth ၾကီးထြားမႈနဲ႔ရွင္းတာပဲ။
ဥေရာပ
ဥေရာပကေတာ႔ ဒီမိုကေရစီး နည္းနဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို သြားမယ္ ဆိုတဲ႔ Democratic Socialism နဲ႔ပို နီးတာေၾကာင္႔ အခြန္ပိုေကာက္သလို အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေတြပိုမ်ားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင္႔ Wealth Distribution ပိုအားမ်ားပါတယ္။ စကင္တီ ေနဗီးယား လို႔ေခၚတဲ႔ ေနာ္ေ၀း၊ ဒင္းမတ္၊ ဆြီဒင္တို႕မွာ ၀မ္္းဗိုက္အတြင္းမွ ေသသည္အထိ…. From Womb to Tomb အစိုးရကတာ၀န္ယူတဲ႔ စနစ္ကိုက်င္႔ သံုးၾကပါတယ္။ အခြန္တိုးေကာက္၊ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ regulation ေတြပိေနတာေၾကာင္႔ ဥေရာပ ပံုစံက growth ၾကီးထြားမႈေနးေကြးတယ္။
ဂ်ပန္
ဂ်ပန္ကေတာ႔ ပေဒသရာဇ္ အေငြ႔အသက္ေတြ လံုးလံုးမကုန္ေသးတာေၾကာင္႔ ပေဒသရာဇ္ ဆန္ဆန္ အရင္းရွင္စနစ္ကိုအသံုးျပဳၾကတယ္။ ဂ်ပန္လို ကီရက္စု keiretsu (系列) လို႔ေခၚတဲ႔ စီးပြားေရးအုပ္စု ေတြရွိတယ္။ ဥပမာ Mitsui - Mitsubishi စတဲ႔ အုပ္စုေတြရွိၾကတယ္။ ဥပမာ မစ္စူဘီရွီဘဏ္၊ မစ္စူဘီရွီ အၾကီးစားစက္မႈလက္မႈ၊ မစ္စူဘီရွီ ကူသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးစသည္ျဖင္႔ ကုမၸဏီေပါင္းမ်ားစြာပါ၀င္တဲ႔ မစ္စူဘီရွီအုပ္စုရွိသလို မစ္စူအီ Mitsui အုပ္စုလည္းရွိျပန္တယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြရဲ႔ စေတာ႔ နဲ႔ ရွယ္ (Stocks & Shares) ေတြကို အခ်င္းခ်င္းျပန္၀ယ္ထားၾကတယ္။ စေတာ႔ေစ်းအတက္အက် ကိုထိန္း ႏုိင္ေအာင္နဲ႔ တျခားသူေတြ၀င္ေရာက္ မသိမ္းႏုိင္ေအာင္ကာကြယ္ ထားၾကတယ္။ ဒါမွေရရွည္္အတြက္ ပလင္လုပ္ႏုိင္ေအာင္လို႔ဆိုတယ္။ ကိုရီးယားပဲ ဂ်ပန္ပံုစံကို အတုခိိုးတာေၾကာင္႔ Samsung ဆန္ဆမ္ အုပ္စု ၊ Hyndai ဟြန္ေဒးအုပ္စု ဆိုျပီးေပၚလာတယ္
ဒီပံုစံက အေမရိကန္ပံုးစံနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ပဲ။ အေမရိကားမွာ သူေဌးတဦးထဲ (သို႔) ကုမၸဏီတခုထဲက မအုပ္စီးထားႏုိင္ေအာင္ Anti Trust ဥပေဒရွိတယ္။ အုပ္စုဖြဲ႔ျပီးေစ်းမကစားႏိုင္ေအာင္ပါ။ ကုမၸဏီ တခုဟာ သိပ္ၾကီးလာျပီး ေစ်းကြက္ကို မတရားစိုးမိုးထားျပီဆိုရင္ အစိုးရက အစိုးရအာဏါနဲ႔ ျပိဳခြဲ ျဖစ္လိုက္လို႔ရတယ္။ ဥပမာ Standard Oil နဲ႔ AT&T တုိ႔ကိုအစိုးရက ဥပေဒနဲ႔ ခြဲျပစ္လိုက္တယ္။ ျပိဳင္ဖက္မရွိ အျဖစ္မခံဖူး။ ေနာက္အေမရိကန္ ကုမၸဏီ ေတြဟာ ရည္တို သံုးလပတ္ အျမတ္အတြက္ပဲ ၾကည္႔လြန္းတယ္လို႔အစြပ္စြဲခံရတယ္။ သံုးလ တခါ မိမိတို႔ရဲ႔ လုပ္ငန္းအေျခအေန ကိုတင္ျပရတယ္။ ဒီတင္ျပခ်က္ အေပၚမွာ စေတာ႔သံုးသပ္သူ (Stock Analyst) ေတြက ေ၀ဖန္ခ်က္ေပးျပီး စေတာ႔ တန္ဖိုး ကုိျဖတ္ အတက္အက် ကိုကစားၾကတာကိုး။
တရုတ္
တရုတ္ပံုစံကေတာ႔ တခ်ိဳ႕ ေနရာေတြမွာ အေမရိကန္ပံုစံ လြပ္လပ္မႈရွိေပမဲ႔ အဓိကကြာတဲ႔ (၂)ခ်က္က တရုတ္က သြားမဲ႔ေရရွည္ ပလင္ကို မက္ကရို အဆင္႔မွာ တရုတ္္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေတြကပဲ ဆံုးျဖတ္ျပီး တကယ္႔ထုတ္လုပ္မႈကိုေတာ႔ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြကိုပဲ ထုတ္လုပ္ေစတယ္။ ေနာက္ အေရးၾကီးတဲ႔ ကုမၸဏီေတြရဲ႔ အၾကီးအကဲကို ေရြးတဲ႔ေနရာမွာ အစိုးရရဲ႔ခ်ယ္လယ္မႈ နဲ႔မကင္းဖူး။
မာ႔က္စ္ ရဲ႔ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္မွာ အရင္းအႏွီးေတြကိုပိုင္တာလည္း အစိုးရပဲ၊ ပလင္လုပ္တာ လည္း အစိုးရပဲ၊ ထုတ္ကုန္ကိုေဖၚထုတ္တာ၊ျဖန္႔ေ၀တာ အားလံုးအစိုးရပဲ။ ပကထိထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ဆိုရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္ၾကီး အသက္မရွဴႏုိင္ပဲ အသက္ငင္ခဲ႔ရတယ္။
တိန္ေလ်ာက္ပိန္ခ်သြားတဲ႔ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ ထုတ္လုပ္မႈဟာ ျပည္သူေတြလက္ထဲမွာ။ ဒီထုတ္လုပ္မႈ ေၾကာင္႔ သန္း၃၀၀ ေက်ာ္ကိုဆင္းရဲတြင္းက ဆြဲတင္ႏုိင္ခဲ႔တာ။ ခ်ီးက်ဴးစရာ ေကာင္းတာက တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီက တရုတ္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ခ်မ္းသာလာၾကတာကို မနာလို မျဖစ္ၾက။ ဘာ ေၾကာင္႔ လည္းဆိုေတာ႔ ဒီလုပ္ငန္းရွင္ေတြရဲ႔ လုပ္ငန္းေအာင္မွ သာမန္တရုတ္ေတြ အလုပ္ ရၾကမယ္ ၊ ဒါကိုေကာင္းေကာင္းသေဘာေပါက္တယ္။ သန္းၾကြယ္သူေဌးေတြကေန အခု တရုတ္ျပည္ မွာ ဘီလ်ံ နယ္ ေတြတေျဖးေျဖးမ်ားလာျပီ။
ရုရွားမွာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္က အရင္းရွင္စနစ္ကိုေျပာင္းေတာ႔ အေမရိကန္ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႔ စကားကို နားေထာင္ျပီး အေျခခံအုပ္ျမစ္မရွိပဲ ၀ုန္းတိုင္းၾကီးေျပာင္းေတာ႔ ရုရွားျပည္စီးပြားေရးဟာ ဖရိုဖရဲ ျဖစ္၊ ထုတ္ကုန္ GDP ၄၀%အထိထိုးက် ၊ လူေတြအလုပ္လက္မဲ႔ျဖစ္၊ ရုရွမေလးေတြ ပ်က္စီးနဲ႔ အေတာ္ ဒုကၡေရာက္ၾကတယ္။ ေသေသျခာျခာစဥ္းစားထားတာမရွိပဲ ရယ္ဆင္ (Yeltsin) ဟာသူနဲ႔နီးစပ္တဲ႔ သူ ေတြကို အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္း (SOE) ေတြကို ႏွစ္ျပားတပဲနဲ႔ေရာင္းခ်ေတာ႔ သန္းၾကြယ္သူေဌးမက ေခတ္ ပ်က္ ဘီလ်ံနယ္ ေတြေပၚလာျပီး အရင္းရွင္စနစ္အစား လက္ရင္းအရင္းရွင္စနစ္ (Crony Capitalism) ဘ၀ကို ေရာက္သြားရတယ္။
ဒါကိုၾကည္႔ျပီး တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ရုတ္တရက္မေျပာင္းပဲ ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းတဲ႔ ေပၚလစီကိုခ် မွတ္ခဲ႔ၾကတယ္။ တိန္ေလ်ာက္ပိန္ကိုယ္တိုင္ကလည္း မေလွ်ာက္ဖူးတဲ႔လမ္းကို လမ္းထြင္ေလွ်ာက္ ၾကရ တာမို႔ ျမစ္ကိုကူးရင္ေျခတလမ္းခ်င္းမိမွေနာက္တလွမ္း၊ လွမ္းသလိုေျဖးေျဖးကူးၾကလို႔မွာခဲ႔တာကိုး။ ဥပမာ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းေတြကို ပုဂၢလိကေျပာင္းတဲ႔ေနရာမွာ အစိပ္အပိုင္းတစ္ခုခ်င္း (Sector by sector) ေျဖးေျဖးခ်င္းေျပာင္းတယ္။ ဥပမာ လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း ၊ ဆက္သြယ္ေရး ၊ ျပီးမွ retail ၊ ဖရုတ္ ဖရက္မျဖစ္ရေအာင္ စနစ္တက်စီစဥ္ျပီးမွ အစိုးရပိုင္ေတြကို ပုဂၢလိကကို ေျပာင္းတာ။ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္လံုးလံုး တရုတ္ရဲ႔ GDP တိုးတက္မႈဟာေၾကာက္ခမန္းလိလိပဲ။ ဥပမာ ပလင္လုပ္ရာမွာလည္း လွ်ပ္စစ္လိုအပ္ခ်က္ကို (၄ဆ) တိုးျပီး လုိအပ္္ခ်က္ကိုေရရွည္အတြက္ ၊ အေမွ်ာ္အျမင္ ၾကီးစြာနဲ႔ ၾကိဳတင္ တည္ေဆာက္တာေတာင္ ေလာက္ရံုေလးပဲရွိတယ္။ တရုတ္ေတြဥါဏ္ရွိတာ ..ခ်ီးၾကဴးအတု ယူစရာပဲ။
တရုတ္ေတြက တိုင္၀မ္တရုတ္ကို ႏုိင္ငံေရးအရသာဘာဘာညာညာေျပာေနၾကတာ စီးပြားေရး နဲ႔ ပတ္ သက္ လာရင္ တရုတ္ေတြပဲ ျဖစ္သြားတယ္။ ဥပမာ ကလင္တန္လက္ထက္မွာ ေျမာက္အေမရိက လြပ္ လပ္စြာေရာင္း၀ယ္မႈစာခ်ဳပ္ ဆိုျပီး ကေနတာ၊ အေမရိကန္၊ နဲ႔မက္စီကို တို႔စာခ်ဳပ္ေရးသေဘာတူၾကျပီး အေမရိကန္ စက္ရံုအခ်ိဳ႔ လုပ္အားခ ေပါတဲ႔ မက္စီကို ၊ ကိုေရႊ႕ သြားၾကလို႔ ၀ိုင္းေအာ္ လိုက္ၾကတာ။ ေနာက္သိပ္မၾကာလိုက္ဖူး လူမသိသူမသိ တရုတ္ျပည္ကိုေရာက္ကုန္ၾကျပန္ေရာ။ ၾကားပြဲစားေတြက ဘယ္သူထင္ပါသလဲ၊ တိုင္၀မ္တရုတ္ေတြ။ ထို႔နည္းတူစြာပဲ အေ၀းေရာက္တရုတ္ (Overseas Chinese) ေတြစီက အကူအညီအမ်ားၾကီးရၾကတယ္။ အတုယူစရာပါ။
အရင္းရွင္စနစ္ကိုက်င္႔သံုးပါတယ္ဆိုေပမဲ႔ မိမိရဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ ၊ အေတြးအေခၚ နဲ႔ လိုက္ဖက္တဲ႔နည္းကို ေရြးၾကရတာပဲ။ ဒါေၾကာင္႔
အေမရိကန္ပံုစံ - Growth-Based စီးပြားေရးတိုးတက္မႈကိုအားကိုးတယ္။ ယုန္လိုေပါ႔။ ျမန္ျမန္ေျပး ၊
လဲက် ၊ ျပန္ထ ၊ ျပန္ေျပးပဲ
ဥေရာပ - ဆိုရွယ္လစ္အျဖစ္ဆံုးပဲ။ safety net လို႔ေခၚတဲ႔ အစိုးရ အေစာင္႔အေရွာက္ အမ်ား
ဆံုး။ အခြန္ေတြေကာက္လြန္းေတာ႔ growth သိပ္ေနွးတယ္။ ပက္ၾကိပဲ။
ဂ်ပန္ - ပေဒသရာဇ္ၾသဇာမေပ်ာက္ေသးဖူး။ အမ်ားက လခစားေတြ။ ခ်မ္းသာတာက
ကုမၸဏီၾကီးေတြ။ Japan Inc.။ ဖါးတပိုင္းငါးတပိုင္း။
တရုတ္ - ေျဖးေျဖးနဲ႔မွန္မွန္။ လိပ္ အစစ္။ သူလည္း Growth-Based စီးပြားေရးပဲ။
ဒီၾကားထဲမွာ စင္ကာပူ၊ အိျႏၵိယ၊ ဘရာဇီး၊ ကိုရီးယားကြာတာေတြရွိေသးတယ္။
အခုလို ပံုစံ ခြဲေျပာရတဲ႔ အေၾကာင္းအရင္းက နုိင္ငံတိုင္းဟာ သူ႔ယဥ္ေက်းမႈ၊ အေတြးအေခၚ အေပၚ မူတည္ ျပီး အရင္းရွင္စနစ္ကို ပံုေဖၚ ၾကတာေၾကာင္႔္႔ စီးပြားေရးက်ဆင္းတဲ႔ အခ်ိန္အခါ မွာ ကိုင္တြယ္ ၾကတာ ခ်င္း မတူ ၾကလို႔ပါ။
ဥပမာေလးတင္ျပပါရေစ။
၁၉၈၀ ခုနွစ္ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္၊ ေရာနယ္ရီကင္ေခတ္မွာ တရွိန္ထိုးစီးပြားေရးၾကီးထြားမႈ Boom ႏွစ္ေနရာမွာျဖစ္တယ္။ Real Estate လို႔ေခၚတဲ႔ အိမ္ရာေျမ နယ္ပယ္နဲ႔ Thrift Banks လို႔ေခၚတဲ႔ ဘဏ္ အေသး စားေတြမွာပါ။ Mortage ဆိုတဲ႔ အိမ္ယာေျမေငြေျခးမႈ ကိုဦးစားေပးတဲ႔ နယ္ပယ္ဘဏ္ အေသး စား ေလးေတြပါ။ တခ်ိဳ႕ကလည္း Saving and Loans လို႔ေခၚၾကပါတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာ ဂ်ပန္မွာလည္းပဲ အိမ္ရာေျမ နယ္ပယ္ Real Estate Boom ျဖစ္ပါ တယ္။
၀ုန္းဆို Bust ေပါက္ကြဲမႈလည္းျဖစ္ေရာ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္က ဒီဘဏ္ေတြမွာ ေခ်းေငြကို ၾကား ကန္ ေပးဖို႔ ေနာက္ခံေငြသား ဘယ္ေလာက္ရွိရမယ္ဆိုျပီးဥပေဒထုတ္၊ Resolution Trust Corp. (RTC) ကိုေငြရင္း (မ)တည္ေပးျပီး ဒီျပႆနာကို RTC လက္ထဲတဲ႔လိုက္တယ္။ RTC က ျပႆနာ မရွိတဲ႔ Thirfts ေတြကိုခ်န္ထားျပီး ေငြရံွဳးေနတဲ႔ Thirfts ေတြကို အရွံဳးခံျပီးေရာင္းထုတ္ျပစ္လိုက္တယ္။
အနာတည္ေနတဲ႔ ျပီပုတ္ေတြကို ညွစ္ထုတ္လိုက္သလိုေပါ႔။ အခ်ိန္တိုတို အတြင္းမွာ ဒီျပႆနာရွင္း သြားေတာ႔ ႏုိင္ငံရဲ႔စီးပြားေရးတခုလံုးကို လာဒုကၡ မေပးေတာ႔ဖူး။ ဒီနယ္ပယ္ကလူုေတြေတာ႔ အလုပ္ ေတြျပဳတ္ ၊ ဖရိုဖရဲေပါ႔။ ဒါေပမဲ႔ က်န္တဲ႔နယ္ပယ္ေတြမွာ အလုပ္အသစ္ရွာၾကျပီး ဘ၀သစ္ထူေထာင္ အသက္ဆက္ၾကေပါ႔။ ဒီျပႆနာရွင္းသြားေတာ႔ RTC ကိုဖ်က္ျပစ္လိုက္တယ္။ အေမရိကန္နည္းက ရက္စက္တယ္။ သို႔ေသာ္ ထိေရာက္မႈရွိတယ္။
တခ်ိန္ထဲမွာလိုလို ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံမွာလည္း Real Estate Bust ျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္နည္းတူ ေခ်းတာတဲ႔ ေငြေတြ ၀င္ေငြမရွိပဲ ေငြမလည္ေတာ႔တဲ႔ ျပႆနာေပၚတယ္။ ဂ်ပန္ယဥ္ေက်းမႈကပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ဆက္စပ္ ေနတယ္။ အားနာမႈ ေတြရွိတယ္။ အစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ အလုပ္ျဖဳတ္ အျပတ္ရွင္းလို႔မရဖူး။ ဒါေၾကာင္႔ မ်က္ႏွာနာမွာကို စိုးရိမ္ျပီး တအိအိက်ိိပ္ရွင္းေနၾကတာ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါးၾကာသြားတယ္။ ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံရဲ႔ စီးပြားေရးျပန္ေခါင္းေထာင္လာတာ မၾကာေသးဖူး။
ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံရဲ႔ အေတြးအေခၚ ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြက ၊ ႏုိင္ငံရဲ႕ ျပႆနာေတြကိုရွင္းတဲ႔ အခါ အေရးပါ လာတယ္လို႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။ ယေန႔ေတြ႔ၾကံဳ ေနရတဲ႔ စီးပြားေရး ဒုကၡ ေတြကို ေလ႔လာတဲ႔ အခါ ပိုထင္ရွား လာပါလိမ္႔မည္။
ဆက္ရန္ အပို္င္း (၃)
No comments:
Post a Comment