ကြဲျပားျခားနားေသာ လက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံမ်ား - အပိုင္း (၁)
ဘာသာျပန္သူ - ကိုေက်ာ္ထင္
လက္တင္အေမရိကတြင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ထူးျခားေသာ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ပုံစံမ်ားကို ေတြ႔ႏုိင္ေပသည္။ မကၠဆီကိုသည္ တစ္ခုတည္းေသာ ျဖစ္ရပ္ကိစၥလိုမ်ဳိးကို ဖြဲ႔စည္းျဖစ္ေပၚခဲ့ေပသည္။ ၄င္း၏စစ္တပ္သည္ ၁၉၁၃ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့ေသာ ေတာ္လွန္ေရးအတြင္းတြင္ အျမစ္တြယ္ ေပါက္ဖြားလာခဲ့ၿပီး ၁၉၃၀ ခုလြန္ ႏွစ္မ်ားအတြင္းတြင္ ဖြဲ႔စည္းပုံစံတက် အသြင္ျဖစ္လာခဲ့ေပသည္။
Mexico Army
မကၠဆီကို၏ အလယ္ဗဟုိ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမွာ တိုင္းျပည္၏ တစ္ခုတည္းေသာ ႏုိင္ငံေတာ္ အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ ပါတီစနစ္ျဖင့္ တင္းၾကပ္စြာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ည္ေႏွာင္ ခံထားရေသာ တပ္မေတာ္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ တပ္မေတာ္သည္ ၄င္းကိုယ္ကို ၄င္းႏုိင္ငံ၏ တရား၀င္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိမႈကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ျပသည့္ အမ်ဳိးသားေရးက်ေသာ မည္သည့္ႏိုင္ငံေရးမွ် မေရာစြက္ေသာ လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုအျဖစ္ ပုံေဖၚခဲ့ေသာ္လည္း လက္ေတြ႔တြင္မူ ၁၉၄၀ ခုလြန္ ႏွစ္မ်ားကတည္းက ႏုိင္ငံအား အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ဖြဲ႔စည္းပုံက် ေတာ္လွန္ေရးပါတီ Institutional Revolutionary Party (PRI) ၏ လက္ေမာင္း (arm) တစ္ခု အသြင္သဖြယ္ အမႈေတာ္ ထမ္းခဲ့ေပသည္။
မကၠဆီကို လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ လက္တင္အေမရိက စစ္ဘက္ပုံစံ ႏွစ္မ်ဳိးစလုံး၏ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈကို ေရာင္ျပန္ဟပ္ျပေပသည္။ သူတို႔သည္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုထံမွ စစ္ဘက္အသုံးေဆာင္မ်ားႏွင့္ နည္းဗ်ဴဟာပိုင္းဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို ရယူေသာ္ျငားလည္း သူတို႔၏ စစ္ဆင္ေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား၊ ဖြဲ႔စည္းပုံစံတက်ျဖစ္ေသာ ဖြဲ႔စည္းပုံႏွင့္ ဓေလ့စရိုက္မ်ားမွာ လက္တင္အေမရိကပုံစံႏွင့္ ပို၍နီးကပ္စြာ ဆင္တူေပသည္။ ပထ၀ီေနရာ အေနအထားအရ မကၠဆီကိုသည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ နီးကပ္စြာ တည္ရွိေနမႈေၾကာင့္ ၄င္း၏ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမစ္ရွင္မ်ားထက္ ရဲလုပ္ငန္းမ်ားကို ပို၍ယူခဲ့ၿပီး မကၠဆီကိုသည္ ေလတပ္ႏွင့္ ေရတပ္ ႏွစ္မ်ဳိးစလုံးကို အရြယ္အစားအရေရာ အေရးႀကီးမႈအရပါ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေအာင္ မလုပ္ေဆာင္ခဲ့ေပ။ တျခားတဖက္တြင္ တိုင္းျပည္၏ ဂြာတီမာလာ( Guatemala ) ေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ဆင္တူေသာ စစ္ဆင္ေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္မႈကို ဦးေဆာင္ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ေပသည္။
ထိုစစ္ဆင္ေရးဆိုင္ရာ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားကို ၁၉၉၅ ခုႏွစ္အေစာပိုင္းတြင္ ခ်ီးယားပါ့စ္ (Chiapas ) ရွိ ဇာပါတစ္တာ့စ္ (Zapatistas ) တို႔ကို ဆန္႔က်င္သည့္ တပ္မေတာ္၏ ေသာင္းက်န္းမႈ ဆန္႔က်င္တိုက္ဖ်က္ေရး အားထုတ္မႈမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္ျဖစ္ေပၚသည့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ ဖိႏွိပ္မႈမ်ားတြင္ ျပသခဲ့ေပသည္။ မကၠဆီကို လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ပုံစံအရ အရပ္သား အာဏာပိုင္မ်ားအား နာခံသည္ဟု ျပသခဲ့ေသာ္လည္း သူတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္သည္ မၾကာေသးေသာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း PRI ၏ အင္အားႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ က်ဆင္းေနစဥ္တြင္ ေျဖးေျဖးႏွင့္မွန္မွန္ပင္ တုိးတက္ေနခဲ့ေပသည္။ သူတို႔သည္ ႏုိင္ငံေတာ္သို႔ အထူးသီးသန္႔ျဖစ္စြာ ဦးတည္ျဖစ္ေပၚသည့္ စစ္ဘက္၏ သစၥာရွိမႈႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေပၚေသာ အျပဳအမူမ်ားကို ခ်မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ ပညာရွင္ပီသေသာ ခြဲထြက္မႈကို ပို၍နက္ရိႈင္းေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေပသည္။
ဗဟိုအေမရိကႏွင့္ ကာရစ္ဘီယန္ (Caribbean ) ေဒသမွ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ အရပ္ဘက္ - စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး၏ အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖုံဖုံျဖစ္မႈ၊ စုံလင္မႈကို ျပသခဲ့ေပသည္။ ၄င္းတို႔အနက္မွ ႏုိင္ငံမ်ားစြာတို႔သည္ လက္တင္အေမရိက၏ အစဥ္အလာျဖစ္ေသာ ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရးတြင္ ပုံမွန္လုိပင္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ေသာ အေလ့အက်င့္ေနာက္သို႔ လိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ဂြာတီမာလာ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ထိုပုံစံ၏ စံနမူ ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ ေရြးေကာက္ခံရသည့္ အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ျပန္လာသည့္ေနာက္ပိုင္း ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ခန္႔ အထိပင္ ၄င္းတို႔သည္ ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရး၏ စြမ္းအားအရွိဆုံးေသာ ဇာတ္ေဆာင္အျဖစ္ ဆက္လက္ ရပ္တည္ေနခဲ့ေပသည္။ ဟြန္ဒူးရပ္ (Honduran) လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္လည္း ဂြာတီမာလာရွိ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ ျပည္တြင္းႏုိင္ငံေရးအေပၚ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈမ်ားထက္စာလွ်င္ နည္းပါးေသာ္လည္း ထိုအစဥ္အလာ ျဖစ္ေသာ ပုံစံအား ဥပမာေပးႏုိင္ေလာက္ေအာင္ ျပသခဲ့ေပသည္။
Mexico Security Guard
တျခားေသာ အလြန္အမင္းျဖစ္မႈတစ္ခုမွာ က်ဴးဘားလက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔သည္ ဂြာတီမာလာမွ သူတို႔ကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ႀကီးမားေသာႏုိင္ငံေရး ၾသဇာအာဏာကို သုံးစြဲခဲ့ေသာ္လည္း သူတို႔သည္ အရပ္သားအစိုးရကို ေထာက္ပံ့ေပးရန္ လုံးလုံးလ်ားလ်ားပင္ သံႏိၷဌာန္ ျပဳထားၾကေပသည္။ က်ဴးဘားစစ္တပ္သည္ ဖီဒယ္ကယ္စ္ထရို (Fidel Castro”s ) ၏ အစိုးရကို လုံးလုံးလ်ားလ်ားပင္ နာခံမႈ ေပးထားေပသည္။ ၄င္း ရိုင္စင္ဒီတားရဲ (raison d”etre ) ဟူသည္မွာ ႏုိင္ငံျခားကျဖစ္ေစ ျပည္တြင္းကျဖစ္ေစ ျဖစ္ေပၚလာေသာ စိန္ေခၚမႈအားလုံးကို ဆန္႔က်င္၍ အစိုးရအား ကာကြယ္သြားရန္ ဟူ၍ ျဖစ္ေပသည္။ က်ဴးဘားစစ္ဘက္တို႔သည္ မၾကာေသးေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္းတြင္ပင္ ထိုခုိင္မာေသာ ရပ္တည္မႈ ရုပ္လုံးပုံသ႑န္အား ႏုိင္ငံ၏ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ား ေလ်ာ့နည္းလာေနသည့္ အခ်ိန္မွာပင္ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားခဲ့ၾကသည္။
စစ္ဘက္စစ္စစ္ျဖစ္ေသာ စစ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားေနရာတြင္ ဗဟိုအေမရိကေဒသႏွင့္ ကာရစ္ဘီယံေဒသတို႔တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ “အမ်ဳိးသားကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ား” “national guards” ဟု ေခၚေသာ တ၀က္တပ်က္စစ္ဘက္ႏွင့္ ပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕မ်ား (quasi-military police forces ) ကို အခ်ိန္ကာလ ရွည္လ်ားစြာပင္ ဖန္တီးထားခဲ့ေပသည္။ ၄င္းတို႔တြင္ ရပ္ရြာၿငိမ္သက္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးရန္၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးဘ၀ကို တည္ၿငိမ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးရန္ႏွင့္ ၄င္းတို႔ ေထာက္ခံထားေသာ အစိုးရကို အာဏာေနရာတြင္ ၿမဲေနေစရန္အတြက္ ကူညီေပးရန္တို႔တြင္ တာ၀န္ရွိေပသည္။ ထိုအမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရး တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ကံမေကာင္းစြာျဖင့္ အဆုံးသတ္ခဲ့ရေပသည္။ ၄င္းတို႔အနက္ တခ်ဳိ႕မွာ ၁၉၅၉ တြင္ က်ဴးဘားတြင္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၆၅ တြင္ ဒိုမီနီကန္ (Dominican) တြင္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၇၉ တြင္ ႏုိင္ကြာရာဂြာ (Nicaragua) တြင္ လည္းေကာင္း ျဖစ္ပြားေသာ ေတာ္လွန္ေရး သူပုန္ထမႈမ်ားကို ဆုံးရႉံးခဲ့ေပသည္
No comments:
Post a Comment