ကြဲျပားျခားနားေသာ လက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံမ်ား - အပိုင္း (၅)
ဘာသာျပန္သူ - ကိုေက်ာ္ထင္ (အပိုင္း (၄) ကို ဒီေနရာ တြင္ ႏွိပ္၍ ျပန္လည္ေလ့လာဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္...)
လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံမ်ားသည္ ကမၻာလုံးျခမ္းေဒသ အျပင္ဘက္ (အေမရိကတိုက္ အျပင္ဘက္) က လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားတြင္ သူတို႔၏ ပါ၀င္မႈမ်ားကို ကန္႔သတ္ခဲ့ေပသည္၊ ဒုတိယကမၻာစစ္ ကာလအတြင္းက ဘရာဇီးသည္ အီတလီတြင္ မဟာမိတ္တို႔၏ တိုက္ပြဲ၀င္မႈမ်ားကို ကူညီရန္အတြက္ ၾကည္းတပ္မတစ္ခုကို ေစလႊတ္ ေပးပို႔ခဲ့ေပသည္။ မကၠဆီကိုသည္လည္း ပစိဖိတ္ စစ္နယ္၀န္း (Pacific theater) မွ မဟာမိတ္တို႔၏ အားထုတ္မႈမ်ားသို႔ မ်ားစြာေသာ ကင္းလွည့္ႏွင့္ သင္တန္းသုံး ေလယာဥ္မ်ားကို ေပးပို႔ေထာက္ပ့ံ ကူညီခဲ့ေပသည္။ ကိုလံဘီယာ ႏုိင္ငံတစ္ခုသာ ကိုရီးယားစစ္ပြဲတြင္ အေပါ့စား ေျခလ်င္တပ္ရင္းတစ္ရင္း (an infantry battalion) ကို ေပးပို႔လ်က္ ပါ၀င္ခဲ့ေပသည္။
မၾကာေသးေသာ ႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္း လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံမ်ားသည္ ကုလသမဂၢ ကမကထျပဳ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမစ္ရွင္မ်ားတြင္ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္သည့္ ေဒသအျပင္ဘက္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္ရန္ သတ္မွတ္ ကန္႔သတ္လာခဲ့သည္။ အာဂ်င္တီးးနားႏွင့္ ဥရုေဂြးတို႔သည္ ထိုကဲ့သို႔ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္ အတက္ၾကြဆုံး ပါ၀င္သူမ်ားျဖစ္သည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ကတည္းက ခရိုေအးရွား (Croatia) တြင္ တပ္သား ၉၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ေသာ အာဂ်င္တီးနားတပ္ဖြဲ႔မ်ား အမႈထမ္းလာခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ကတည္းကလည္း တပ္သား ၄၀၀ ေက်ာ္ ပါ၀င္ေသာ အာဂ်င္တီးနားတပ္ဖြဲ႔မ်ား အေျချပဳ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ဥရုေဂြးမွ တပ္သား ရာေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္ေသာ တပ္ဖြဲ႔မ်ားသည္ ၁၉၉၂ - ၉၃ ခုႏွစ္ ကေမၻာဒီးယားတြင္လည္းေကာင္း မိုဇမ္ဘစ္တြင္ ၁၉၉၃ - ၉၄ ကုလသမဂၢ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္လည္းေကာင္း ပါ၀င္လာခဲ့ၿပီး ေလာေလာဆယ္ကာလတြင္ အင္ဂိုလာ (Angola) တြင္ တပ္ရင္းတစ္ရင္း အေျချပဳထားေပသည္။ တျခားေသာ လက္တင္ အေမရိကႏုိင္ငံမ်ားသည္ ကက္ရွ္မီးယား (Kashmir)၊ ဟိုင္တီ (Haiti) ႏွင့္ တျခားေသာ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ား၏ ကုလသမဂၢ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈေရး လုပ္ငန္းမစ္ရွင္မ်ားတြင္ စစ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားကို ေပးပို႔ေစလႊတ္ ေထာက္ပံ့ ကူညီခဲ့ေပသည္။ ပါရွန္ပင္လယ္ေကြ႔စစ္ပြဲ (Persian Gulf War) ကာလအတြင္းက အာဂ်င္တီးနားသည္ အီရတ္အား တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ မဟာမိတ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားအား ဖရီးဂိတ္ (Frigate) (၂) စင္းအား ေပးပို႔ ေစလႊတ္ ကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့ေပသည္။
အတိုခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာရလ်ွင္ လက္တင္အေမရိကသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အရာအားလုံးသို႔ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစသည့္ အလုံးစုံစစ္ပြဲ (total war) အမ်ဳိးအစား၏ အေတြ႔အႀကံဳမ်ဳိး မရွိေပ။ မၾကာေသးမီ ကာလအထိ ျဖစ္ပ်က္ေသာ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားသည္ အတိုအားျဖင့္ အေတာ္ပင္ အေရးမပါလွေသာ နယ္စပ္အျငင္းပြားမႈမ်ား အျဖစ္သို႔ ကန္႔သတ္ခံခဲ့ရၿပီး ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအပရိကျဖစ္ေသာ ပဋိပကၡမ်ားသည္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရင္ဆိုင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ မျမင္ႏုိင္ေလာက္နီးနီးပင္ ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ ၁၉၄၅ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မ်ားစြာေသာ ဥေရာပတိုက္ ႏုိင္ငံမ်ားမွ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကေသာ ကိုလိုနီိဆိုင္ရာႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲ မ်ားကဲ့သုိ႔ပင္ ျဖစ္သည္။
ျပည္တြင္း စစ္ပြဲေလးမ်ားေတာင္မွ ျဖစ္ပြားေသာ အေရးပါေသာ ျပည္တြင္းပဋိပကၡမ်ားသည္ မၾကာေသးမီ ႏွစ္ကာလမ်ားအတြင္းမွာပင္ လက္တင္အေမရိက ႏုိင္ငံတို္င္းလိုလိုအား ဖိစီးႏွိပ္စက္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ယင္းတြင္ အထိအခိုက္ မခံရေသာ လူတန္းစားဟူ၍ မရွိခဲ့ေပ။ ထိုပဋိပကၡမ်ားက ခ်န္ထားပစ္ခဲ့ေသာ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားကို အခ်ိန္ကလည္း မကုစားႏုိင္ခဲ့ေပ။ အထူးသျဖင့္ ၁၉၇၀ ခုလြန္ႏွစ္မ်ားက အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီႏွင့္ ဥရုေဂြးတို႔တြင္ ျဖစ္ပ်က္ေသာ ၿမိဳ႕ျပအေျချပဳ “ညစ္ပတ္ေသာစစ္ပြဲမ်ား” “dirty wars “ ႏွင့္ ၁၉၈၀ ခုလြန္ႏွစ္မ်ားတြင္ အယ္လ္ဆာေဗဒိုႏွင့္ နီကြာရာဂြါတြင္၄င္း၊ ၁၉၅၀ ခုလြန္ႏွစ္မ်ားမွ ၁၉၉၀ ခုလြန္ႏွစ္မ်ားအထိ ဂြာတီမာလာတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေသာ ေက်းလက္အေျချပဳ ေသာင္းက်န္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပသည္။
၁၉၈၀ ခုႏွစ္ကတည္းကစ၍ ပီရူးလူမ်ဳိး ၂၅၀၀၀ ခန္႔သည္ ဆန္ဒါရိုလူမီႏုိဆို (ေတာက္ပေသာလမ္းေၾကာင္း) (Sendero Luminoso – Shining Path) တို႔၏ လက္ထဲတြင္ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။ ၄င္းအဖြဲ႔သည္ ေမာ္၀ါဒီ (Maoist) ေျပာက္က်ား လႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ၿဖစ္ၿပီး ၄င္း၏ ေက်ာ္ၾကားလွေသာ ရက္စက္မႈသည္ ကေမၻာဒီးယား ခမာရုဂ်္အဖြဲ႕ (Cambodia’s Khmer Rouge) ၏ ဆင္တူယိုးမွားလိုမ်ဳိးပင္ ျဖစ္ခဲ့ေပသည္။ ပီရူးစစ္တပ္မွ ေက်းလက္ေဒသတြင္ ေသာင္းက်န္းမႈ တန္ျပန္တိုက္ဖ်က္ေရး တံျမက္လွည္း စစ္ဆင္ေရးမ်ား ဆင္ႏႊဲေသာအခါတြင္လည္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ အရပ္သားျပည္သူမ်ား အသတ္ခံခဲ့ရျပန္ပါသည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ေသာ အပိုင္းတြင္ ကိုလံဘီယာသည္ ၁၉၆၀ ခုလြန္ နွစ္မ်ားကတည္းက အၿမဲတန္းလိုလို ျဖစ္ေနေသာ ေျပာက္က်ား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ႀကံဳေတြ႔ ခံစားေနခဲ့ရေပသည္။ ကိုလံဘီယာ ေျပာက္က်ားလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ကုန္သည္ စီးပြားေရးသမားမ်ား၏ ထိုးေဖာက္ ၀င္ေရာက္ႏုိင္မႈသည္ ၾသဇာတိကၠမႏွင့္ အေတာ္အတန္ ႀကီးမားေသာ အာဏာပိုင္ အစိုးရက အမ်ဳိးသား နယ္ေျမအေပၚ၌ က်င့္သုံး ေဆာင္ရြက္လည္ပတ္ေသာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာစနစ္အား ႀကီးႀကီးမားမားပင္ ကန္႔သတ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ အေတာ္အတန္ ႀကီးမားေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားသည္ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈစနစ္၏ အျပင္ဘက္တြင္ သိသိသာသာပင္ ရွိေနခဲ့ေပသည္။
No comments:
Post a Comment